พยาธิตืดหมูและพยาธิตืดวัวต่างกันอย่างไร

พยาธิตืดหมูและพยาธิตืดวัวต่างกันอย่างไร

       พยาธิตัวตืดมีทั้งที่เป็นชนิดพยาธิตัวตืดหมู (Taenia Solium) และพยาธิตัวตืดวัว (Taenia Saginata)  หมายความว่าไม่ว่าเราจะกินหมูดิบหรือวัวดิบต่างเสี่ยงต่อการติดพยาธิตัวตืดทั้งสิ้น หลายๆคนอาจจะมีความเชื่อว่าถ้าเนื้อวัวสดๆไม่สกปรกเหมือนเนื้อหมู ตรงนี้ต้องบอกเลยนะครับว่าไม่จริง ยิ่งเราไม่ทราบที่มาหรือคุณภาพของเนื้อที่นำมารับประทานไม่แนะนำให้ทานดิบ หรือกึ่งสุกกึ่งดิบอย่างยิ่ง เพราะสามารถทำให้ติดพยาธิตัวตืดได้เหมือนกับเนื้อหมูเลย
 
พยาธิตัวตืดติดผ่านทางไหนได้บ้าง

• การบริโภคเนื้อหมูหรือวัวที่มีพยาธิอยู่แบบดิบๆ (พยาธิมักอยู่ในรูปเม็ดสาคูตามเนื้อหมู/เนื้อวัว)
• การบริโภคน้ำ ผักผลไม้ลดที่มีการปนเปื้อนของอุจจาระของสัตว์ที่มีพยาธิ
• การบริโภคพยาธิเข้าไปโดยตรง

อาการของการติดพยาธิตัวตืด
    อาการของการติดพยาธิตัวตืดทั้งตัวตืดหมูและตัวตืดวัวช่วงแรกๆจะมีอาการคล้ายกัน อาการแสดงมากน้อย แล้วแต่บุคคลและจำนวนพยาธิที่อยู่ภายในร่างกาย ตัวอย่างอาการเช่น

• ปวดท้อง ท้องอืด 
• ท้องเสียบ่อยๆ อุจจาระออกมามีปล้องของพยาธิ หรือตัวพยาธิติดออกมา
• อ่อนเพลีย น้ำหนักลด
• ตัวซีด โลหิตจาง
• หากปล่อยไว้นานๆไม่รักษา อาจเกิดเป็นภาวะท่อน้ำดีอักเสบ ตัวเหลืองตาเหลือง ตับโต และอาจพัฒนากลายเป็นมะเร็งท่อน้ำดีและตับได้

       แต่ตัวที่อันตรายกว่าคือพยาธิตัวตืดหมู เพราะนอกจากจะทำให้เกิดอาการข้างต้นได้แล้ว ตัวพยาธิตัวตืดหมูยังมีความสามารถที่ส่งตัวอ่อนเข้ากระแสเลือดและไชไปยังอวัยวะต่างๆและฟอร์มตัวเป็นก้อนๆคล้ายเม็ดสาคูที่พบในเนื้อหมู/เนื้อวัวได้ แต่จะไปอยู่ตามส่วนต่างๆของร่างกายเราแทน เช่น  สมอง ตา ปอด หัวใจ เราเรียกว่าภาวะ cysticercosis ซึ่งความรุนแรงก็ขึ้นกับบริเวณที่พยาธิไชไป เช่น

• ไปที่ตา เกิดตาอักเสบหรือถึงขั้นตาบอดได้ 
• ไปที่ปอด ทำให้ปอดอักเสบ หายใจไม่ออกหอบเหนื่อย 
• ไปที่หัวใจเกิดอาการหัวใจเต้นเร็ว เต้นผิดจังหวะ เจ็บหัวใจ 
• หรือหนักสุดไปที่สมองและไขสันหลัง หรือที่เรียกว่า Neurocysticercosis จะสามาถทำให้เกิดอาการปวดหัวรุนแรง คอแข็ง ชัก อาจเป็นเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือถึงขี้นเสียชีวิตได้

การรักษาและการป้องกัน

• หลีกเลี่ยงการรับประทานเนื้อหมู/เนื้อวัวที่ดิบ ล้างผักสดให้สะอาดทุกครั้งก่อนรับประทาน
• ถ่ายพยาธิอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
• หากมีอาการของการติดพยาธิชัดเจนแพทย์จะประเมินและให้การรักษาตามความรุนแรง โดยยาที่ใช้รักษาเช่น Praziquantel, Albendazole และ Niclosamide เป็นต้น
• หากพยาธิที่ติดเป็นพยาธิตัวตืดหมูที่ขึ้นไปยังอวัยวะต่างๆ แพทย์จะรักษาตามอาการเช่น ให้ยาต้านการอักเสบ ยากันชัก หรือพิจารณาเรื่องการผ่าตัดโดยแพทย์จะประเมินตามประโยชน์และความเสี่ยงของผู้ป่วยแต่ละรายที่จะได้รับ

บทความโดย ภก.ภูริวัจน์ เลิศเดชธนะศักดิ์

Refference
Uptodate.[online]. Tapeworm infections.
Uptodate.[online]. Cysticercosis: Clinical manifestations and diagnosis, Epidemiology Transmission and prevention, Treatment.