รังแค (Dandruff)

รังแค (Dandruff)

รังแคเป็นปัญหาทางหนังศีรษะที่หลายๆคนประสบกับปัญหากันอยู่ บ้างก็เป็นๆหายๆ บ้างก็เป็นตลอดเวลา ซึ่งโดยปกติรังแคไม่ได้เป็นอันตรายต่อร่างกาย แต่ก่อให้เกิดความรำคาญและส่งผลต่อบุคลิกภาพของผู้ป่วยได้ 

อาการของรังแค

• ผู้ป่วยจะมีสะเก็ดขาวเป็นขุยๆหรือเป็นแผ่นหลุดร่วงจากหนังศีรษะ 
• หนังศีรษะมักมีลักษณะมัน แดง และบางรายอาจมีอาการคันร่วมด้วย สาเหตุ และปัจจัยเสี่ยงของรังแค

สาเหตุของรังแค

โดยปกติหนังศีรษะของเราจะมีการสร้างและผลัดเซลล์ผิวอยู่ตลอดเวลา ซึ่งรังแคจะเกิดขึ้นเมื่อวงจรการสร้างและผลัดเซลล์ผิวดังกล่าวเร็วกว่าปกติ ทำให้เซลล์ผิวที่ตายแล้วก่อตัวเป็นแผ่นและเป็นสะเก็ด โดยอาจเกิดจากสาเหตุดังนี้

• โรคผิวหนัง Seborrheic Dermatitis เป็นภาวะที่ทำให้ผิวหนังมัน แดง และเป็นสะเก็ด โดยมักเกิดบริเวณที่มีต่อมไขมันมาก เช่นไรผม ร่องแก้ม หลังหูเป็นต้น โดยถ้าเกิดที่ไรผมก็จะมีลักษณะเป็นรังแคเกิดขึ้น
• เชื้อรา Malassezia Furfur ปกติเชื้อราชนิดนี้จะอาศัยอยู่ที่หนังศีรษะอยู่แล้ว แต่หากมีจำนวนมากเกินไปจะทำให้เกิดการสร้างและผลัดเซลล์ผิวหนังที่เร็วกว่าปกติ ซึ่งทำให้เกิดรังแค 
• มีปัญหาเกี่ยวกับโรคทางผิวหนัง เช่นผิวหนังอักเสบเรื้อรังหรือการแพ้บริเวณหนังศีรษะ, กลาก, สะเก็ดเงินเป็นต้น
• หนังศีรษะแห้งมากกว่าปกติ การที่หนังศีรษะแห้งอาจจะทำให้มีสะเก็ดเกิดขึ้นบนหนังศีรษะซึ่งลักษณะจะคล้ายรังแคแต่จะมีขนาดเล็กและมีความมันน้อยกว่า และโดยปกติจะไม่ทำให้เกิดอาการแดงหรืออักเสบ
• สระผมน้อยเกินไป การสระผมน้อยเกินไป ทำให้มีไขมันสะสมที่หนังศีรษะมาก และเกิดการสะสมของเซลล์ผิวหนังที่ตายแล้วจนก่อตัวจนทำให้เกิดเป็นรังแคได้

ปัจจัยเสี่ยง

• เพศและอายุ รังแคสามารถเกิดได้กับทุกเพศทุกวัย แต่โดยทั่วไปมักจะเกิดกับวัยหนุ่มสาวจนไปถึงช่วงวัยกลางคน นอกจากนั้น จากการวิจัยพบว่าเพศชายมีโอกาสเป็นรังแคได้มากกว่าเพศหญิง โดยมีฮอร์โมนเพศชายเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดรังแค
• การที่มีความมันที่เส้นผมและหนังศีรษะมาก เพราะเชื้อรา  Malassezia Furfur สามารถเติบโตได้ดีจากสภาวะที่มีความมันบนหนังศีรษะมาก เมื่อเชื้อราชนิดนี้เติบโตได้ดีและมีจำนวนมากขึ้นก็จะทำให้เกิดรังแค
• โรคบางชนิด เช่น โรคพาร์กินสัน จากการศึกษาพบว่าทำให้มีโอกาสเกิดโรคผิวหนังอักเสบและรังแคได้ แต่ยังไม่ทราบกลไกที่แน่ชัด นอกจากนั้นในผู้ป่วยติดเชื้อเอชไอวี (HIV) หรือผู้ที่มีภาวะผิดปกติเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย ก็อาจทำให้เกิดรังแคได้เช่นกัน
• ปัจจัยอื่น เช่น กรรมพันธุ์, การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน, การดื่มแอลกอฮอล์มา, การรับประทานอาหารที่มีน้ำตาลสูง อาหารเผ็ด หรืออาหารที่มีความเค็มมาก, การขาดสารอาหารหรือวิตามินบางชนิด, การเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศ, ความเครียด เป็นต้น

การรักษา

• Zinc Pyrithione มีฤทธิ์ต้านเชื้อราซึ่งเป็นสาเหตุของรังแคได้
• Tar หรือ น้ำมันดิน ช่วยชะลอการตายของเซลล์บนหนังศีรษะเพื่อไม่ให้ตายและหลุดลอกเร็วเกินไป
• Salicylic acid ช่วยขจัดพวกสะเก็ดรังแคและมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อราได้ด้วย แต่ข้อเสียคือเนื่องจาก Salicylic acid มีฤทธิ์เป็นกรดอาจทำให้สีผมซีดจางเพราะกรดไปกัด หรืออาจมีการแสบระคายเคืองได้ในผู้ป่วยบางราย ดังนั้นหลังใช้จังควรใช้น้ำล้างออกมากๆ 
• Selenium Sulfide มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโต และการแบ่งตัวของเซลล์ผิวทำให้ลดการก่อตัวและการหลุดลอกของเซลล์ผิวหนังศรีษะทำให้สามารถรักษารังแคได้ นอกจากนั้นยังมีฤทธื์ต้านเ้ชื้อราได้อีกด้วย
• Ketoconazole มีฤทธิ์ต้านเชื้อรา เป็นตัวเลือกกรณีใช้การรักษาอื่นๆแล้วไม่ได้ผล หรือมีรอยโรคการติดเชื้อราชัดเจน

การป้องกันรังแค

• หากเป็นบ่อยๆควรสระผมด้วยแชมพูขจัดรังแคเป็นประจำ แต่ไม่ควรสระผมบ่อยจนเกินไป เพื่อหลีกเลี่ยงไม่ให้เกิดการระคายเคืองและไม่ให้หนังศีรษะแห้งจนเกินไป
• หลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์สำหรับผมและหนังศีรษะที่มีส่วนประกอบของสารเคมีที่อาจก่อให้เกิดการระคายเคืองได้ เช่น แอลกอฮอล์ หรือสารฟอกขาว เป็นต้น เพราะสารดังกล่าวสามารถทำให้หนังศีรษะแห้งได้ นอกจากนั้นควรหลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์ที่ทำให้เกิดความมันบนหนังศีรษะมากๆ เพราะอาจเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดรังแคได้เช่นกัน
• ควรออกไปสัมผัสกับแสงแดดเล็กน้อยเป็นประจำทุกวัน เพราะจากการศึกษาพบว่าแสงแดดสามารถช่วยควบคุมและช่วยลดการเกิดรังแคได้
• ผ่อนคลายความเครียด พักผ่อนให้เพียงพอ

 หากท่านใดมีข้อสงสัย หรือมีข้อสอบถามเพิ่มเติมสามารถทักมาสอบถามได้ที่ “แอปพลิเคชันร้านยากรุงเทพ” ได้ตลอด 24 ชั่วโมง นะครับ

บทความโดย ภก.ภูริวัจน์ เลิศเดชธนะศักดิ์

Refferences:

• หนังสือโรคในร้านยา ปีพ.ศ.2563
• https://www.pobpad.com/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%84
• Image Ref: https://www.freepik.com/free-photo/close-up-woman-with-dandruff-issues_23676594.htm#fromView=search&page=1&position=0&uuid=21271915-eec3-4163-8e4e-620861768dc2